In het brousseproject in Ndièguene spelen we al een tijdje met het idee van een windmolen: die hadden we echt nodig! We kunnen hiermee ons project van stroom voorzien en zijn dan niet meer afhankelijk van het onbetrouwbare elektriciteitsnet van Senegal met vele stroomonderbrekingen die soms dagenlang duren.

We kregen daarvoor de medewerking van de Universiteit Hasselt en van vzw SEA – Students for Energy in Africa. Twee studenten, Kristof en Thomas, wilden bij wijze van masterproef voor het afronden van hun ingenieursopleiding de 13 meter hoge windmolen voor ons ontwerpen èn ter plaatse bouwen met lokale materialen.

Met de stroom die gegenereerd wordt, kan onze diepvriezer draaien zodat we het fiasco van afgelopen jaar niet meer moeten meemaken: toen hebben we 160 ontdooide kippen voor een groot feest de week erop moeten weg smijten. Ze waren al gepluimd en ingevroren, maar toen was er een stroompanne van 2 dagen… . Een grote investering die verloren ging.

Betrouwbare stroom is noodzakelijk voor een goede werking van het project, zo kunnen we nieuwe ééndagskuikens warm houden onder lampen, ventilatoren opzetten als het té warm wordt, de telefoons laden voor contact met de bewoonde wereld, enz… .

Het avontuur kon beginnen voor Thomas en Kristof. We vertrokken op 12 februari. De jongens zouden drie maanden verblijven in Le Coquetier Social. Ze hingen hun muskietennetten op, installeerden zich in hun comfortabele kamers (een europallet met een matras als bed), en begonnen op dag 1 ‘s morgens met goede moed aan de eindeloze berekeningen. Ik was werkelijk onder de indruk van hun motivatie en wiskundekennis. Rekenen rekenen, een hele dag lang. ‘s Avonds gaven ze ook nog eens les aan de talibés die in het project verblijven om er van deze landbouwopleiding te genieten. De jongens zitten allemaal in dezelfde leeftijdsgroep. We besloten niet meer te spreken over onze talibés, maar over onze stagiairs. Hun statuut mag voor ons eindelijk veranderen. Ama wil Frans leren, Iba wil Engels leren. Beiden willen ook leren lezen en schrijven, net zoals Mamadou, die een tijdje later komt inwonen.

Na het rekenwerk kwamen de eerste bestellingen. We moesten op zoek naar de goede leveranciers voor alles wat nodig is om een windmolen te bouwen: kabels, staalwerk, houten wieken, invertors, regelkasten, batterijen, cement en grind maar ook naar vakmensen die de nodige aanpassingen kunnen uitvoeren naar Europese normen. Precisieboringen in een staalplaat van 1,5 cm dik? In het naburig dorp zullen ze het even oplossen met een beitel en een brander, maar dàt was natuurlijk niet de bedoeling. De taalbarrière zorgde voor veel frustraties. Gelukkig hebben we onze Senegalese vrienden die ons met raad en daad willen bijstaan om te vertalen en de goede leveranciers te vinden, wat niet wegnam dat er heel wat misverstanden waren…

De fundering moest uitgegraven worden: een put van 3m x 3m op 1,3 m diepte. Bij ons gebeurt zoiets met een graafmachine, in Ndièguene met spierkracht. Wij Belgen, waren serieus onder de indruk van de ontzettende kracht en het uithoudingsvermogen van onze vrienden ter plaatse. In de zengende hitte gingen ze door, heel de dag, waar wij het na 5 minuten moesten opgeven. Aliou, onze metser en vriend des huizes, was de man die in alle situaties hulp bood: hij coördineerde het gieten van de fundering, zette zijn formidabele kracht in voor het verplaatsen van zware onderdelen, leerde de jongens de was doen, maakte met twijgjes en een machete wasknijpers, en gidste de jongens tijdens een avondje uit. Hij ging nooit naar school, spreekt geen Frans, maar kan alles.

Ook de band tussen de stagiairs en de studenten werd steeds beter: heerlijk om hen bezig te zien. Corona bereikte inmiddels ook Senegal, maar wij zaten veilig in ons broussedorp, afgescheiden van de wereld èn we hoorden dat het virus warmtegevoelig is, dus we voelden ons veilig.

Op een dag belt iemand van de ambassade ons om te vragenhoe het met ons gaat en of we willen gerepatrieerd worden. Ook de universiteit houdt regelmatig contact en probeert vanop afstand de toestand te volgen. Ik laat de studenten beslissen of ze willen blijven. Het antwoord: een volmondige ja!

Het leven gaat z’n gangetje. De eerste schaarste komt in de winkels. Niet omdat de Senegalezen hamsteren, wel omdat de wegen versperd zijn. Senegal is heel alert en past onmiddellijk maatregelen toe. Daarmee krijgt het goede punten van het WHO. De wegversperringen zijn echter een drama voor heel wat mensen die op één dag amper genoeg verdienen om hun gezin te voeden en geen budget hebben voor morgen. Ze verliezen hun inkomen onmiddellijk, omdat ze niet meer kunnen gaan werken. Ze omzeilen de wegblokkades via broussewegen, begrijpelijk.

Ook bij ons is de impact quasi onmiddellijk voelbaar: we hebben nog 1100 kippen die verkocht moeten worden, maar de opkopers geraken er niet door. Het dorpje zelf biedt geen afzetmarkt want is te klein en te arm. Vleeskippen leven niet lang: ze blijven groeien en uiteindelijk drukken hun borstspieren op hun longen. Ik verkoop de eerste 180 kippen in ons dorp aan halve prijs want als ze sterven heeft niemand er wat aan. Het hele dorp eet kip die dag. Eén stal is leeg, maar in een andere stal zullen 500 kippen volgende week klaar zijn voor verkoop en in een derde stal nog eens 350 kippen die twee weken later volgen. Een financiële aderlating, door overmacht. Opnieuw. Vorig jaar overstromingen, dit jaar Corona.

Er zit niets anders op dan verder te werken. Het is ondenkbaar dat we onze stagiairs terug de straat opsturen. Zonder huisvesting leven in Dakar waar Corona vrij spel heeft? Geen sprake van! We moeten verder.

We besluiten dat we voor de toekomst het risico meer moeten spreiden en dus meer gaan inzetten op landbouw: uien, wortelen en pinda’s hebben een langere bewaartijd dan kippen. Onze waterput heeft onderussen al een redelijke opbrengst (zo’n 300 liter per dag). Nog een kleine investering om hem verder uit te diepen en we zijn er. Onze straatjongens zullen verschillende teelten leren verbouwen.

En dan komt plots toch de mail waar we al een tijdje bang voor waren: gedwongen repatriëring. De universiteit helpt en zoekt vluchten en zegt eerst “volgende week”. We zijn er allemaal het hart van in en maken plannen om nog zo veel mogelijk van de windmolen af te werken.

Dan komt het tweede bericht: morgenochtend, een vlucht over Keulen. Koffers inpakken, en om 6u00 ‘s ochtends afscheid nemen, zonder te weten wanneer we kunnen terugkomen en of we iedereen in goede gezondheid zullen aantreffen.

Het avontuur komt abrupt ten einde en het windmolen-project blijft verweesd achter. De geplaatste bestellingen lopen echter verder. We hopen dan ook dat, zodra er opnieuw kan gereisd worden, Thomas en Kristof de middelen zullen vinden om terug te keren en de windmolen verder af te werken. Onze kippen rekenen er op!

2019 zal altijd het jaar blijven waarin Le Coquetier Social (LCS) van start ging.  Maar wat een jaar is het geworden!!  Het vergde volharding om de handdoek niet in de ring te gooien toen extreme weersomstandigheden ons bijna op de knieën dwongen.  Gelukkig steunden jullie ons financieel bij het herstellen van de schade waarvoor we nog eens heel hartelijk onze sympathisanten willen bedanken die een duit in het zakje deden. Nina, onze ondervoorzitster, ging in oktober poolshoogte nemen. Dit is haar verslag:

Het moment waarop ik ging, was niet zo goed gekozen: het regenseizoen duurde dit jaar uitzonderlijk lang, met alle ongemakken van hitte en gietende regen als gevolg.  Ik kwam toe in een heerlijk groen Senegal. Ongezien!  Weelderige plantengroei, in die mate dat de weg naar ons project in Ndieguène nog amper zichtbaar was.  Fantastische natuurpracht, en heel wat dieren die ik nog nooit eerder zag in Senegal.  Iedere avond bij zonsondergang krioelde het van de padden.   Fantastische bondgenootjes in het bestrijden van de vliegenplagen.  Vogels met prachtige kleuren vlogen af en aan met nestmateriaal.  En muggen waren er helaas ook bij de vleet ..

Anderzijds had ik toch ook geen beter moment kunnen kiezen voor mijn bezoek.  Ik was op het juiste moment ter plaatse om de stormschade mee te herstellen en knopen door te hakken wat betreft investeringen en prioriteiten.  Twee dagen na mijn aankomst was het weggewaaide dak van het huis al vervangen. Dat kon dankzij de crowdfunding die we deden net voor mijn vertrek.  Hartelijk dank aan iedereen die de heropbouw mee bekostigde!!  Er werd ook een nieuwe strategie besproken die het risico moet spreiden voor verlies van kippen.  Dit jaar hebben we als gevolg van het noodweer 960 kippen verloren. Een betere implementatie moet ervoor zorgen dat zoiets nooit nog gebeurt.

Bina, de hond, was erg ziek, wilde al twee weken nog nauwelijks eten en begon onaangenaam te ruiken.  Ik had medicatie meegebracht, die hem er op twee dagen weer helemaal bovenop hielp.  Een waakhond is onontbeerlijk voor ons project. Ze zorgt ervoor dat koeien, geiten en schapen niet komen grazen in onze nieuwe aanplantingen, dat de kinderen van het dorp – en apen – geen onrijpe mango’s komen plukken en dat ongewenste bezoekers niet zomaar binnen komen als Top en de leerjongens in de kippenstallen of in de plantage aan het werk zijn.  Maar helaas neemt ze haar taak een beetje te veel ter harte.  Over de grond loopt een zandweg naar het volgende dorp en iedereen heeft schrik van onze hond.  Bina kent het verschil niet tussen voorbijgangers en indringers.  Dat heeft haar een lelijke wonde opgeleverd aan de achterpoot: een voorbijganger die een machete droeg heeft zich verdedigd. Vanaf nu loopt Bina op drie poten …   We zullen een stukje muur en een poort zetten voor het huis zodat Bina binnen het domein blijft op het ogenblik dat Top of de talibés er even niet zijn.

Bij het begin van het regenseizoen werd bissap aangeplant.  Niet de bissap die gebruikt wordt om thee van te maken, maar wel de variëteit die als groene bladgroente verwerkt wordt in heel wat Senegalese gerechten.  De overstromingen hebben de aanplant grotendeels weggespoeld, maar op een hoger gelegen stukje land groeit toch nog heel wat bissap voor eigen gebruik in het project, en om af en toe uit te delen aan de buren.  Onze buurman kweekt biocitroenen. Regelmatig brengt hij ons een emmertje.  Heerlijk! Ik maak elke dag een paar liter ijsthee met citroenen.  Als wij geen water hebben, bezorgt hij ons een paar vaten uit zijn put.  Het is fijn om zo’n goeie relatie te hebben met onze buren.

In de waterput zit EINDELIJK (na een jaar graven!) water, dus kunnen we nu werk maken van de aanschaf van een pomp.  De gemeente Keerbergen beloofde ons hiervoor een subsidie en we zijn blij dat dit een investering is die we niet zelf moeten doen.  Iedere euro moet immers gebruikt worden om het kippenbestand terug op peil te brengen.  Een firma die pompen installeert komt ter plaatse om de laatste tests te doen. De diepte van de put wordt nagemeten, en een dappere installateur daalt aan een koord af in de 28m diepe put.  Hij vindt dat het water niet vlot genoeg in de put loopt. Het sijpelt er wel in, maar met deze voorraad zullen we nooit een stevig debiet krijgen.  Er is een laagje kleigrond dat nog uitgegraven moet worden.  Onze metser maakt alvast een bassin waarin water gepompt kan worden op het ogenblik dat er stroom is.  Bij stroompannes kunnen we dan gewoon uit het bassin water halen voor de kippen en voor de groenten.  In eerste instantie wordt de put gevuld met kraantjeswater, zodat de pompinstallateurs kunnen proberen om met een compressor de kleilaag door te stoten.  Helaas lukt dat niet, dus onze putgravers moeten nog eens terugkomen om het manueel uit te graven.  De laatste loodjes… .

Het regenseizoen loopt uiteindelijk toch op zijn laatste benen. We planten watermeloen en worden daarbij geholpen door de zoon van de dorpsoudste.  Hij leert ons hoe watermeloen gekweekt wordt, en zal ons ook andere teelten aanleren.  Hij kan niet spreken maar kent alles van landbouw, en toont ons hoe het moet.  Ik heb in het dorp ook al andere mensen ontmoet die niet kunnen spreken.  Het schijnt het gevolg te zijn van zuurstofgebrek bij de geboorte.  Droevig gevolg van beperkte middelen in de gezondheidszorg.

Maar het leukste van al is de evolutie die ik zie in de talibés.  Eerst hadden we Iba, die ik ontmoette tijdens mijn vorig bezoek.  Hij deed drie maanden stage in Le Coquetier.  Ik hoorde Top toen regelmatig zeggen “pas de complexes” bij het eten:  de jongen wilde wachten tot wij gedaan hadden met eten om daarna de overschotten op te eten, zoals talibés het heel hun leven gekend hebben.  Als ze aangemoedigd worden om ook een bord vol te scheppen, pakken ze piepkleine porties. Hoofdzakelijk rijst, want vlees of vis laten ze voor de anderen.  Ik zie hetzelfde bij Omar, onze tweede leerjongen.  Omar is heel timide en durft mij nauwelijks aankijken.  Hij is klein van gestalte. Een groeiachterstand door ondervoeding, vermoed ik.  Ook Ama, die enkele dagen voor mijn terugkeer naar België begint aan zijn leerperiode, is bijna beschaamd om te eten. Op zijn eerste werkdag wil hij eerst de kippenstal schoonmaken, en daarna pas ontbijten. Ama is graatmager maar hij heeft een heel vrolijke instelling en neemt iedere challenge met veel zelfvertrouwen aan.  Top leert hem met mes en vork eten. Helaas eten we die dag kippenbillen. Niet zo simpel voor een debuut met bestek .

Onze leerjongens krijgen de kans om zes maanden opleiding te volgen. Ze krijgen dan kost en inwoon en een klein salaris dat ze integraal kunnen sparen om er hun zelfstandig leven mee te beginnen.  Iba verliet het project na 3 maanden: hij heeft heel zijn leven in de grootstad rondgezworven en het contrast met een landbouwomgeving is groot. Hij miste zijn vrienden en dacht dat hij in Dakar ook wel werk zou kunnen vinden met de kennis die hij heeft opgedaan als metser in Le Coquetier.  Dus was er ruimte voor een nieuwe talibé, en zo kwam Omar.   We wisten op voorhand dat Omar slechts twee maanden zou kunnen blijven: hij staat nog onder de hoede van een marabout die tijdens het regenseizoen naar zijn geboortedorp ging en zijn 60 talibés aan hun lot overliet.  Omar herleeft helemaal in het project, is zeer leergierig, en geniet van de “luxe” die er is: een toilet, een douche, drie maaltijden per dag, slapen op een goeie matras in een veilige kamer, ..  Hij wil heel graag de 6 maanden afmaken. Top neemt telefonisch contact op met zijn oudere broer die in Dakar werkt.  De broer geeft toestemming voor Omar om in Le Coquetier te blijven. Maar helaas, twee dagen later keert Omar’s marabout terug en laat via de oudere broer weten dat Omar terug naar de daara moet, waar op woensdag zijn 60 talibés moeten aantreden, het hoofd kaal geschoren, en klaar voor alles wat hij hen opdraagt te doen.  Zo droevig.  We spreken af dat we contact houden met Omar, en beloven hem dat er plaats is voor hem in Le Coquetier zodra zijn meester hem vrijlaat. Ama neemt de plaats in van Omar en er zijn een paar dagen van overlapping, waarop zowel Omar als Ama in het project verblijven.  We zien hoe Omar geniet van het gezelschap van een leeftijdsgenoot.  Hij vertelt honderduit hoe kippen gekweekt moeten worden, waar je op moet letten, en Top lacht omdat Omar zich gedraagt als iemand die al jaren ervaring heeft.  Ik vind het juist geweldig, hoe zo’n timide jongen met trots en zelfzekerheid de opgedane kennis doorgeeft.  Dat is exact wat we willen bereiken.  De jongens lachen en werken samen en genieten van elkaars aanwezigheid, Omar stelt Ama voor bij alle mensen die hij kent in het dorp, en tot ‘s avonds laat horen we hen lachen en praten.  En dan komt de dag dat hij moet vertrekken.